Musicologica Olomucensia vol. 30, (2019):116-130 | DOI: 10.5507/mo.2019.017

Současný stav bádání o životě a díle Carla Ditterse von Dittersdorfa v Polsku

Agnieszka Drożdżewska
Institute of Musicology, University of Wrocław

Studie představuje současný stav bádání prováděného polskými vědci v oblasti výzkumu a analýzy pramenů souvisejících s dílem Carla Ditterse von Dittersdorfa. Tento vídeňský skladatel hrál důležitou roli při utváření obrazu hudební kultury Slezska na konci 18. století, zejména díky své funkci vedoucího hudebního souboru na biskupském dvoře na zámku Javorník. Dalším důvodem byly jeho umělecké kontakty s nejdůležitějšími kulturními centry celého regionu, jako jsou Wrocław (Vratislav), Nysa, Bílá Voda a Oleśnica.
První poznámky o dochovaných dittersdorfovských pramenech v Polsku se objevily v 60. letech 20. století ve studiích zaměřených na některé hudební sbírky. Na základě podnětů německých (Hubert Unverricht) a českých (Rudolf Zuber) muzikologů byl na přelomu 20. a 21. století zahájen komplexní pramenný výzkum: Maria Zduniak z Akademie múzických umění ve Vratislavi zaměřila pozornost na kontakty mezi Dittersdorfem a Vratislaví, zatímco Piotr Tarlinski a Remigiusz Pośpiech z Opolské univerzity pojednali Dittersovo dílo v širším kontextu slezské a polské hudební kultury. Původní zaměření na prameny z různých slezských center (např. Wrocław, Oleśnica, Nysa, Kłodzko, Krzeszów) bylo později rozšířeno na další hudební sbírky v Polsku. Jak se ukázalo, Dittersdorfovo dílo (zejména symfonie, operní árie a církevní hudba) představovalo důležitou součást hudebních sbírek z různých polských regionů (např. Jasna Góra, Kraków-Mogiła, Gidle, Staniątki a další). Tato okolnost umožnila širší výzkum v oblasti recepce Dittersovy hudby.
V současné době probíhá výzkum různých aspektů tvorby Carla Ditterse von Dittersdorfa na Institutu hudební vědy Vratislavské univerzity: Remigiusz Pośpiech se věnuje duchovní hudbě (zejména ve slezských klášterech) a dittersovské recepci ve Slezsku a Polsku, Agnieszka Drożdżewska se zabývá pozdní jevištní tvorbou pro vévodské divadlo v Oleśnici, kontrafakty z klášterních sbírek a uměleckými kontakty se slezskými středisky a Miłosz Kula prameny a recepcí Dittersových symfonií. Bakalářské a diplomové práce o Dittersdorfově hudbě se objevují také na muzikologických pracovištích na univerzitách ve Varšavě, Vratislavi, Poznani a Krakově, což ukazuje na postupný nárůst zájmu o toto téma. Dittersdorfova díla uchovávaná v polských archivech a knihovnách jsou postupně zpřístupňována širšímu publiku prostřednictvím CD nahrávek, včetně projektu Musica Claromontana.

Keywords: Carl Ditters von Dittersdorf, Polsko, Slezsko, Wrocław (Vratislav), stav bádání, pramenné studie, muzikologie, opera, chrámová hudba, symfonie, katalogy

Recent State of Research on the Life and Work of Carl Ditters von Dittersdorf in Poland

The paper presents the current state of research conducted by Polish scholars in the field of exploration and analysis of sources related to the work of Carl Ditters von Dittersdorf. This Vienesse-based composer played an important role in shaping the image of musical culture of Silesia at the end of the 18th century, especially due to his activity as a director of music at the bishop's court in Javorník castle. Another reason was his artistic contacts with most important cultural centers of the entire region, such as Wrocław, Nysa, Bílá Voda and Oleśnica.
First remarks concerning preserved sources on Dittersdorf in Poland appeared in 1960s in various papers on several different musical collections. Inspired by the activity of German (Hubert Unverricht) or Czech (Rudolf Zuber) researchers, comprehensive source studies on Dittersdorf were initiated at the turn of the 20th and the 21st Century in Poland: Maria Zduniak at the Academy of Music in Wrocław aimed attention at contacts between Dittersdorf and Wrocław, while Piotr Tarlinski and Remigiusz Pośpiech at the University of Opole set his work in the wider context of Silesian and Polish music culture. The initial focus on sources from various Silesian centers (e.g. Wrocław, Oleśnica, Nysa, Kłodzko, Krzeszów) was later extended to other music collections in Poland. As it turned out, the work of Dittersdorf (mainly symphonies, opera arias and church music) constituted an important part of music collections from various regions of Poland (e.g. Jasna Góra, Kraków-Mogiła, Gidle, Staniątki and other). This circumstance enabled broader research in the field of music reception.
Currently, the research on various aspects of the work of Carl Ditters von Dittersdorf is being conducted at the Institute of Musicology at the University of Wrocław by Remigiusz Pośpiech (religious music, especially in Silesian monasteries, reception of works in Silesia and Poland), Agnieszka Drożdżewska (late stage works for the ducal stage in Oleśnica, contrafacta from the monastery collections, artistic contacts with Silesian centers), and Miłosz Kula (sources and reception of symphonies). Bachelor and master theses on Dittersdorf's music also appear in musicological centers at the universities in Warsaw, Wrocław, Poznań and Kraków, which shows a gradual increase of the interest in this topic. Works by Dittersdorf, preserved in Polish archives and libraries, are also gradually becoming available to a wider audience through the CD-recording series, including the project Musica Claromontana.

Keywords: Carl Ditters von Dittersdorf, Poland, Silesia, Wrocław, state of research, source studies, musicology, opera, church music, symphonies, cataloguing

Published: December 11, 2019  Show citation

ACS AIP APA ASA Harvard Chicago Chicago Notes IEEE ISO690 MLA NLM Turabian Vancouver
Drożdżewska, A. (2019). Současný stav bádání o životě a díle Carla Ditterse von Dittersdorfa v Polsku. Musicologica Olomucensia, 30, Article 116-130. https://doi.org/10.5507/mo.2019.017
Share...
Download citation
  • BibTeX (.bib)
  • Bookends (.ris)
  • EasyBib (.ris)
  • EndNote (.enw)
  • EndNote 8 (.xml)
  • ISI WoS (.isi)
  • Medlars (.medlars)
  • Mendeley (.ris)
  • MODS (.xml)
  • Papers (.ris)
  • RefWorks (.txt)
  • RefManager (.ris)
  • RIS (.ris)
  • MS Word (.xml)
  • Zotero (.ris)
    • Open full article

    Selected references

    1. Carl Ditters von Dittersdorf. Z życia i twórczości muzycznej, ed. Piotr Tarlinski, Hubert Unverricht (Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2000).
    2. Hubert Unverricht, De Musica in Silesia. Zbiór artykułów, ed. Piotr Tarlinski (Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2007).
    3. Edward Krysta, "Działalność Karola Ditters von Dittersdorfa na Śląsku" in Tradycje śląskiej kultury muzycznej, t. III, ed. Tadeusz Natanson, Walentyna Węgrzyn-Klisowska, Maria Zduniak (Wrocław: Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna we Wrocławiu, 1981), 209-224.
    4. Maria Zduniak, Muzyka i muzycy polscy w dziewiętnastowiecznym Wrocławiu (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984 = Monografie Śląskie XXXVII).
    5. Maria Zduniak, "Carl Ditters von Dittersdorf - Ślązak z wyboru" in Arcana musicae, ed. Marta Szoka (Łódź: Akademia Muzyczna im G. i K. Bacewiczów, 1999), 87-92.
    6. Paweł Podejko, Kapela wokalno-instrumentalna paulinów na Jasnej Górze (Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1977).
    7. Paweł Podejko, Katalog tematyczny rękopisów i druków muzycznych kapeli wokalno-instrumentalnej na Jasnej Górze (Kraków: Wydawnictwo OO. Paulinów, 1991 = Studia Claromontana 12).
    8. Alina Mądry, Historia Muzyki Polskiej. Tom III, część 2: Barok 1697-1795. Muzyka religijna i jej barokowy modus operandi (Warszawa: Sutkowski Edition Warsaw, 2013).
    9. Karol Mrowiec, Katalog muzykaliów gidelskich. Rękopisy muzyczne po kapeli klasztoru gidelskiego przechowywane w Archiwum Prowincji Polskiej OO. Dominikanów w Krakowie (Kraków: Archiwum Prowincji Polskiej OO. Dominikanów, 1986).
    10. Maciej Jochymczyk, "Repertuar kapeli oo. Dominikanów w Gidlach w świetle aktualnych badań, ze szczególnym uwzględnieniem źródeł osiemnastowiecznych" in Życie muzyczne w klasztorach dominikańskich w dawnej Rzeczpospolitej, ed. Aleksandra Patalas (Kraków: Musica Iagiellonica, 2016), 76-112.
    11. www.gidle.studiokropka.pl, access: 1. 11. 2019.
    12. Jolanta Byczkowska-Sztaba, Rękopisy i druki muzyczne z XVIII wieku w zbiorach Archiwum Opactwa Cystersów w Krakowie-Mogile. Katalog tematyczny (Warszawa, 2013, availabe on CD).
    13. Wendelin Świerczek, "Katalog rękopiśmiennych zabytków muzyki Biblioteki Seminarium Duchownego w Sandomierzu," Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 10 (1965), 223-278. Go to original source...
    14. Tadeusz Maciejewski, Papiery muzyczne po kapeli klasztoru Panien Benedyktynek w Staniątkach (Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1984).
    15. Dariusz Smolarek, "Muzyka instrumentalna w polskich osiemnastowiecznych klasztorach sióstr benedyktynek" in Między traktatem a mową uczuć w dźwięki przemienioną. Muzyka XVIII wieku w teorii i praktyce, ed. Małgorzata Grajter, Marek Nahajowski (Łódź: Akademia Muzyczna im. G. i K. Bacewiczów, 2014), 29-66.
    16. Magdalena Walter-Mazur, Figurą i fraktem. Kultura muzyczna polskich benedyktynek w XVII i XVIII wieku (Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2014).
    17. Magdalena Walter-Mazur, The Musical Culture of Polish Benedictine Nuns in the Seventeenth and Eighteenth Centuries, trans. Zofia Weaver (Berlin et al.: Peter Lang, 2018 = Eastern European Studies in Musicology, ed. Maciej Gołąb, 12).
    18. Monografia zespołu muzycznego oraz katalog muzykaliów klasztoru ss. Benedyktynek w Staniątkach, ed. Marcin Konik (Kraków: Musica Iagiellonica, 2016).
    19. Patryk Frankowski, Alina Mądry, "An unknown collection of music manuscripts from Otyń (Wartenberg)", Interdisciplinary Studies in Musicology 11 (2012), 67-80.
    20. Danuta Idaszak, Muzyka u Księży Filipinów na Świętej Górze w Gostyniu (Gostyń: Księża Filipini, 2004).
    21. Jadwiga Prus, Muzyka na Wawelu (Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975).
    22. Tadeusz Przybylski, "Muzyka w liturgii katedry wawelskiej w czasach oświecenia i XIX wieku", in Tradycje muzyczne katedry wawelskiej, ed. by Jacek Berwaldt et al. (Kraków: Wydział Duszpasterstwa Kurii Metropolitalnej, 1985), 95-101.
    23. Danuta Idaszak, Źródła muzyczne Gniezna. Katalog tematyczny. Słownik muzyków (Kraków: Musica Iagellonica, 2001).
    24. Ernest Kubala, "Organy i nuty w kościele św. Anny w Krakowie według inwentarza z początku XIX wieku", Muzyka 32, no. 1 (1978), 73-80.
    25. Mirosław Perz, "Kapela Zamoyskich i kolegiacka w Pilicy", in Z dziejów muzyki polskiej (7), ed. Konrad Pałubicki (Bydgoszcz, 1964), 41-54.
    26. Ryszard Mączyński, "Koncerty u Benonitów. Z dziejów życia muzycznego Warszawy na przełomie XVIII i XIX wieku", Muzyka 34, no. 4 (1989), 65-91.
    27. Ryszard Mączyński, Muzyka i teatr. W kręgu kultury zakonnej Warszawy XVII-XIX wieku (Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2018).
    28. Fr. Dariusz Smolarek SAC, "Muzykalia pijarskie z Podolińca w zbiorach Państwowego Archiwum w Modrej na Słowacji", in Europejska kultura muzyczna w polskich archiwach i bibliotekach, ed. Aleksandra Patalas, Stanisław Hrabia (Kraków: Musica Iagiellonica, 2008), 71-138.
    29. Fr. Dariusz Smolarek SAC, Katalog tematyczny muzykaliów z klasztoru pijarów w Podolińcu / Thematischer Katalog für Musikalien aus dem Piaristen-Kloster in Pudlein (Lublin: Wydawnictwo KUL, 2009).
    30. Alina Żórawska-Witkowska, Muzyka na dworze i w teatrze Stanisława Augusta (Warszawa: Ars Regia, 1995).
    31. Ludwik Bernacki, Teatr, dramat i muzyka za Stanisława Augusta, t. 2 (Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1925).
    32. Irena Bieńkowska, "Inwentarz muzykaliów sanguszkowskich z II połowy XVIII wieku", Muzyka 62, no. 1 (2017), 48-89.
    33. Michał Piekarski, Muzyka we Lwowie. Od Mozarta do Majerskiego. Kompozytorzy, muzycy, instytucje (Warszawa: Wydawnictwo Akademickie SEDNO, 2018).
    34. Alina Żórawska-Witkowska, "Dittersdorf Karl", Encyklopedia muzyczna PWM, ed. Elżbieta Dziębowska, Biographical Part "c-d" (Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1984), 415-416.
    35. Beata Stróżyńska, Symfonia w XVIII-wiecznej Polsce. Teoria, repertuar i cechy stylistyczne (Łódź: Akademia Muzyczna G. i K. Bacewiczów, 2015).
    36. Mikołaj Rykowski, Harmoniemusik - utwory na instrumenty dęte w zwierciadle epoki klasycyzmu (Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2016).
    37. Julia Gołębiowska, "Kwartet smyczkowy w muzyce polskiej XIX wieku" (PhD diss., Katedra Muzykologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2014).
    38. Zbigniew Jerzy Przerembski, Dudy. Dzieje instrumentu w kulturze staropolskiej (Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2006).
    39. Dudy wielkopolskie (Poznań, Instytut Zachodnio-Słowiański Uniwersytetu Poznańskiego, 1936).
    40. Grzegorz Joachimiak, "Muzykalia z klasztorów cysterskich w Krzeszowie i Obrze; nieznane źródła z Krzeszowa. Sprawozdanie z prac w dniach 1 V 2013-30 X 2014 r.", Hereditas Monasteriorum 5 (2014), 499-511.
    41. Grzegorz Joachimiak, "Rękopiśmienne tabulatury lutniowe z I połowy XVIII wieku ze zbiorów cystersów z Krzeszowa. Repertuar - praktyka wykonawcza - mecenat artystyczny", (PhD diss., Instytut Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2016).
    42. Grzegorz Joachimiak, Kapela dworska w śląskiej Pszczynie (Pless, Pleß): wprowadzenie do rekonstrukcji repertuaru muzycznego (publication in preparation).
    43. Grzegorz Joachimiak, "Z zagadnień proweniencji muzykaliów z kolekcji Sapiehów z Krasiczyna zachowanych w zbiorach Lwowskiej Narodowej Naukowej Biblioteki Ukrainy im. Wasyla Stefanyka", in VII Міжнародна наукова конференція "мистецька Культура: історія, теорія, методологія", Інститут досліджень бібліотечних мистецьких ресурсів, Львівська національна наукова бібліотека України імені В. Cтефаника, 30 września 2019 [7th International Scientific Conference "Art Culture: History, Theory, Methodology", Research Institute for Library's Art Resources, Vasyl Stefanyk National Scientific Library of Ukraine in Lviv, 30th September 2019] (publication in preparation).
    44. Ludmiła Sawicka, Muzykalia ze zbiorów Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu w świetle inwentarza Josepha Engla, Tradycje śląskiej kultury muzycznej, t. XIII, ed. Andrzej Wolański et al. (Wrocław: Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego, 2015), 131-144.
    45. Agnieszka Drożdżewska, "The cataloguing of musical sources in Silesia by German musicologists from the University of Wrocław during the first half of the twentieth century", Interdisciplinary Studies in Musicology 11 (2012), 23-40.
    46. Remigiusz Pośpiech, Muzyka wielogłosowa w celebracji eucharystycznej na Śląsku w XVII i XVIII wieku (Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2004).
    47. Remigiusz Pośpiech, "Tradycje muzyczne nyskich bożogrobców", Człowiek i Kościół w dziejach. Księga pamiątkowa dedykowana księdzu profesorowi Kazimierzowi Doli, ed. Jan Kopiec, Norbert Widok (Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 1999), 119-128
    48. Remigiusz Pośpiech, "Muzykalia kościoła świętych Piotra i Pawła w Nysie przed i po sekularyzacji", Sekularyzacja dóbr kościelnych na Górnym Śląsku w 1810 roku, ed. ks. Franciszek Wolnik (Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2011), 59-84
    49. Katalog tematyczny muzykaliów po kapeli klasztoru bożogrobców w Nysie, ed. Remigiusz Pośpiech (Lublin: Polihymnia 2012 = Thesaurus Musicorum Silesiae, 1).
    50. Agnieszka Drożdżewska, "Kontakty artystyczne Carla Dittersa von Dittersdorfa ze śląskimi klasztorami pijarów w Bílej Vodzie i bożogrobców w Nysie", Liturgia Sacra 23, no. 1 (2017), 191-202.
    51. Tomasz Jeż, Kultura muzyczna jezuitów na Śląsku i ziemi kłodzkiej (1581-1776) (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2013).
    52. Tomasz Jeż, The Musical Culture of the Jesuits in Silesia and the Kłodzko County (1581-1776), transl. Tomasz Zymer (Berlin et al.: Peter Lang, 2019 = Eastern European Studies in Musicology, ed. Maciej Gołąb, 11).
    53. Aleksandra Redziak, "Arie Carla Dittersa von Dittersdorfa ze zbiorów po kapeli bożogrobców w Nysie. Rekonstrukcja i analiza wybranych przykładów" (Master thesis, Instytut Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2018).
    54. Tomasz Fatalski, "Antyfony Salve Regina Carla Dittersa von Dittersdorfa ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie - analiza porównawcza" (Bachelor thesis, Instytut Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, 2018).
    55. Agnieszka Drożdżewska, "Muzyka w teatrze dworskim księcia Fryderyka Augusta Brunszwickiego w Oleśnicy", Muzyka 52, no. 3 (2007), 49-74.
    56. Agnieszka Drożdżewska, Kultura muzyczna Oleśnicy w XIX i pierwszej połowie XX wieku (Katowice: Edycja - Książki Naukowe i Specjalistyczne, 2017).
    57. Muzykalia dawnej Biblioteki Zamkowej w Oleśnicy. Katalog zachowanych zbiorów, ed. Agnieszka Drożdżewska (Lublin: Polihymnia, 2017 = Thesaurus Musicorum Silesiae, 4).
    58. Miłosz Kula, "Śląskie symfonie Carla Dittersa von Dittersdorfa. Historia - teoria - praxis" (PhD diss., Akademia Muzyczna im. K. Szymanowskiego w Katowicach, 2017).
    59. Miłosz Kula, "Stan zachowania rękopisów symfonii Carla Dittersa von Dittersdorfa w Polsce - rekonesans", Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ 29, no. 2 (2016), 92-119. Go to original source...
    60. Miłosz Kula, "The Collection of Manuscripts of Carl Ditters von Dittersdorf 's Symphonies from Sächsische Landesbibliothek - Staats- und Universitätsbibliothek Dresden", Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ 35, no. 4 (2017), 63-92. Go to original source...
    61. Miłosz Kula, "Carl Ditters von Dittersdorf - pierwszy śląski symfonik?", in Tradycje Śląskiej Kultury Muzycznej, ed. Anna Granat-Janki, t. XIV, p. 2, (Wrocław: Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego, 2017), 343-356
    62. Miłosz Kula, Idiomatyczne cechy języka muzycznego symfonii Carla Dittersa von Dittersdorfa (publication in preparation).
    63. Karolina Kaźmierczak, "Symfonia in A Karla Dittersa von Dittersdorfa. Analiza i edycja źródłowa" (Bachelor thesis, Katedra Muzykologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2014).
    64. Piotr Wojciechowski, "Carl Ditters von Dittersdorf i jego symfonia Die Befreyung Andromedens z cyklu Symfonii Owidiuszowych " (Bachelor thesis, Instytut Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, 2014).
    65. "Perspektywy muzykologii we Wrocławiu - dyskusja", ed. Joanna Gul and Monika Janowiak-Janik, in Muzykologia we Wrocławiu. Ludzie - historia - perspektywy, ed. Maciej Gołąb (Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2005).

    This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License (CC BY-SA 4.0), which permits use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original publication is properly cited. No use, distribution or reproduction is permitted which does not comply with these terms.


    Return to the content